合理化英語

komence

Esperanto estas mia hobio. Kvankam mi malkontentas kontraŭ flankoj de europeca seks-distingo, alt-nivelaj latin-grekaj vortoj ktp en Esperanto, mi sentas, ke Esperanto estas bone elpensita lingvo en flankoj de facile-lernebleco, neŭtraleco (kiel internacia pont-lingvo) ktp. Dume, mi sentas, ke kompare kun tia Esperanto, la angla uzata kiel "laŭfakta monda komuna-lingvo" estas certe tre malfacile-lernebla kaj malfacile-uzebla, ĉagrena lingvo. Tamen, mi ankaŭ havas komprenon, ke ni devas daŭre uzi la anglan kiel "laŭfaktan mondan komuna-lingvon", ĉar estas tute ne-realece (ankaŭ laŭ vidpunkto de kosto) ŝanĝi la anglan jam uzatan en tutmondaj diversaj sistemoj en Esperanton. Eĉ se ni akceptas uzon de la angla kiel necesan malbonon, troviĝas multe da punktoj, kiuj ŝjnas al mi malbonegaj en nuna angla. Por homoj, kiuj celas ellerni la anglan, kiel nacian lingvon, kiun usonanoj, anglanoj ktp parolas kiel ilian patra-lingvon, estas bone, ke tiaj homoj ellernas la anglan kun multe da malfacile-uzeblaj kaj malraciaj punktoj. Tamen, por homoj, kiuj neeviteble devas uzi la anglan kiel pont-lingvon inter aliaj lingvoj, ŝajnas al mi bone, ke tiaj homoj pli kaj pli intence ŝanĝas la anglan en facile-uzeblan ilon dividante "la anglan kiel pont-lingvon" kaj "la anglan kiel nacian lingvon". Ĉar jam iu-nivele progresas disiĝo inter "la angla kiel pont-lingvo" kaj "la angla kiel nacia lingvo" (ekzemple artikolo"the" pli kaj pli malaperas, pendanta participo pli kaj pli estas uzata kaj akceptita ktp), do nur se ni pli kaj pli intence kaj laŭplane progresigas tian dividon, fariĝos iu-nivele ordigita pont-lingvo (kiel ilo almenaŭ tute pli facile-uzebla ol la nuna angla) (eĉ se tio ne atingos nivelon de Esperanto, kiu estis dekomence planita por celo de facila-lernebleco); tio estas ĉefa celo de ĉi tiu paĝo. Verdire, mi kunsentis kun la propono de "scienca angla" , kion skribis SAITOU Naruya ĉi tie (1/10/00). En ĉi tiu paĝo mi provis pli-progresigi direktecon de tia propono laŭ vidpunkto de mi, kiu aktuale sentas facile-lerneblecon pro planita lingvo de Esperanto. Jene, mi montras proponojn en vico "de propono, kies realeco estas alta (laŭ mi), al propono, kies realeco estas malalta (laŭ mi)", dividante ĉapitron 1) vortoj kaj gramatiko kaj ĉapitron 2) elparolo kaj skrib-maniero. Kompreneble mi komprenas, ke eĉ se ĉio de jene montritaj proponoj realiĝis, la realiĝinta lingvo, kiu estis transformita/ordigita el la nacia lingvo angla, ne atingas lingvon (en flankoj de facileco kaj racieco), kiu estis dekomence planita celante "facile-lerneblecon" kiel Esperanto (ekzemple multiĝas sam-sonaj malsam-sencaj vortoj pro simpligo de elparoloj ktp). Tamen, por homoj, kiuj klopodas pro ne-evitebla angla-uzo, tute ne fariĝas konsolo aŭskult "noblan idealon" kun malalta realigebleco kiel "Do, estas bone nur fari Esperanton pont-lingvo por mondo.". Krome estas tute malmultaj, homoj, kiuj ek-pensas "Mi uzu Esperanton." por esprimi kontraŭecon kontraŭ angla-uzato. Kompreneble, kvankam mi pensas, ke estas sufiĉe bone pubulikigi "puran ideon" por montri direkton, al kiu iu movado aliras, dume, mi pensas, ke estas ankaŭ bone proponi kompromiseblajn aŭ inter-cedajn proponojn kun iom realigebla praktikeco. Eble povas esti homoj, kiuj akceptas proponojn tiu-nivelajn, kiel ekzemple "Tute ĉesu uzi artikolojn, ĉar artikoloj pli kaj pli tendencas esti ne uzataj.", "Ĉesu klopode lerni malfacilajn latin-grekajn vortojn kiel 'ophthalmologist' kaj anstataŭe esprimi tion kunmetante fundamentajn vortojn kiel 'eye doctor'. Kaj eble povas aperi homoj, kiuj volas montri intencon kontraŭi ne-egalecon de uz-at-ado de la angla, per intence ne uzi artikolojn kaj per intence anstataŭigi latin-grekajn vortojn en fundamentajn vortojn.

Mi pensas, ke homoj, kiuj estas esperantistoj parte havas hobiecan motivon "voli renkontiĝi kun ali-landanoj" kaj parte havas ide-ecan morivon "voli provi manieron solvi lingvan diskriminacion". Ankaŭ por mi, kiu skribas pri lingva diskriminacio ktp, granda parto de motivo estas flanko "esti esperantisto, ĉar estas ĝue renkontiĝi kun ali-landanoj per Esperanto". Tamen, eĉ se Esperanto ne havus tiu-nivelan praktikecon por internacia renkontiĝo, mi ne pensas, ke sen-signifas movado por disvastiĝi Esperanton sub la motivo "necesas neŭtrala pont-lingvo". Ĉar ekzistas malegaleco/diskriminacio pro lingvo en ĝis-hodiaŭa socio, mi pensas, ke estas sufiĉe signifoplene diskonigi ekziston de la malegaleco/diskriminacio kaj daŭre montri manieron por malmultigi la malegalecon/diskriminacion.

Krome, se mi skribas ĉi tian konkretan proponon, oni espereble komprenas, kial nacia lingvo kiel la angla estas malfacile-lernebla kaj malfacile-uzebla. Tio espereble helpas al oni por imagi kial planita lingvo kiel Esperanto estas facile-lernebla kaj facile-uzebla kompare kun la nacia lingvo.

目次へ戻る

はじめに

　私は趣味としてエスペラントをやっているのだが、（そのヨーロッパ語的な性区別やラテン系高級語彙などに不満はあるものの）、習得の容易さや中立性という点では、（国際的な橋渡し語として）確かになかなかうまく考えられた言語だと感じる。一方で、そういうエスペラントと比べてしまうと、「事実上の世界共通語」として利用されている英語が、なるほど実に習得困難で、使いにくい厄介な言語だとも感じる。とは言っても実際問題として、「事実上の世界共通語」として既に世界じゅうの様々なシステムの中で広く利用されて定着してしまっている英語をエスペラントに置き換えるなんてことは、（コストの面からも）まず非現実的な話であり、今後も当面は、英語を「事実上の世界共通語」として利用し続けざるを得ない状況であろうという認識も私は持っている。しかし、そんなふうに英語を必要悪として利用することを受け入れるにせよ、現行の英語のままでは、いくらなんでも、ひどすぎると思う点は多々ある。アメリカ人やイギリス人が母語として話している英語を、民族語として習得することが目的の人なら、英語の使いにくさや不合理な点も含めて習得すればいいだろうけど、英語を異言語間の橋渡し語として仕方なく利用しているだけの人たちは、「橋渡し語としての英語」を「民族語としての英語」とは切り離して、もっともっと使いやすい道具に作り変えていけばいいと私は思っている。というか、「橋渡し語としての英語」と「民族語としての英語」との乖離は、既にある水準では進行しているのだから、（定冠詞が減少の一途をたどっているとか、懸垂分詞が多用／許容？されるようになってきたとか）、そうした乖離を、もっともっと意識的に計画的に推し進めていったら、（エスペラントみたいに最初から「学習容易性」を目的に計画された言語には及ばないとしても）それなりに整理された（少なくとも現行の英語よりはよっぽど使いやすい道具としての）橋渡し語ができあがらないだろうかというのがこの頁の趣旨である。というか、実は斎藤成也さんがここの「1/10/00」の日付のところで書いている「科学英語」の提案に私は共感したのだけれど、ここでは、そうした提案の方向性を（計画語ゆえのエスペラントの使いやすさを実感する私なりの視点から）更に徹底してみた訳である（たぶん、この手の提案は私の他にもたくさんやられているだろうけど。もし、私の提案よりもずっと整理されて合理的なものを知ってる人がいたら教えて）。以下には、単語と文法、発音と表記、という項目に分けて、おおよそ「それなりに現実性が高い（と私が判断する）提案から現実性が低い（と私が判断する）提案へ」の順に並べている。勿論、以下に列挙する全ての提案を実現したとしても、英語という民族語から出発した改造／整理である以上、エスペラントのように最初から「学習容易性」を念頭に置いて計画した言語には（容易性・合理性の面で）所詮及ばないとは思う（例えば発音を簡単にした弊害として同音異義語が増えてしまうとか）。しかし、現実に仕事や生活で英語を使う必要にせまられて苦しんでいる人々にとっては、「だからエスペラントを世界の橋渡し語にすればいいんだ」みたいな実現可能性の低い「崇高な理念」を聴かされても、何の慰めにもならないし、英語を使わされることへの抵抗の意思表示として「エスペラントを使ってやろう」なんて気を起こす人は極めて少数だろう*。勿論、ある運動が目指す方向性を示す上で「崇高な理念」を掲げること自体は大いに結構なことだと私は思うけど、一方で、多少は現実的な実現可能性の高い妥協案／譲歩案的な提案もあったっていいだろうと私は考えている。例えば、「冠詞なんて、どんどん使われなくなってきてるんだから、いっそのこと冠詞を使うのを一切やめてしまおう」とか「ophthalmologist（眼科医）みたいなラテン系難解語彙を苦労して覚えるのはやめて、 eye doctor（目の医者）みたいな基本単語の組み合わせで表現しよう」程度の提案だったら、それにのってくる人は（少なくともエスペラントをやってみようという人よりは）いそうな気がするし、確信犯的に冠詞を使わないことや、確信犯的にラテン系語彙を基本語で言い換えることで、英語を使わされる不平等への抵抗の意思表示をしようと考える人もそれなりには現れるかも知れない。

エスペラントをやっている人というのは、「外国人と交流したい」という趣味的な動機と「言語差別を解決する方法を模索したい」という思想的な動機とをある割合で併せ持っていると思う。言語差別云々を吐かす私にしたって、エスペラントで外国人と交流ができて楽しいからやっているという側面はかなり大きい。尤も、エスペラントに、そういう「外国人との草の根交流が楽しめる」という程度の実用性すらが仮になかったとしても、「中立な橋渡し語が必要だ」という動機に基づくエスペラント普及の運動が無意味だとは私は思わない。今日までの社会で、現実に言葉による不平等／差別が存在する以上、その不平等／差別の存在を周知させ、その不平等／差別を是正する方法を提示し続けることには十分な意義があると思う（念のため）。

　また、このような提案を具体的に書けば、英語のような民族語がどうして習得困難で使いにくいのかということが見えてくるかも知れないし、それに比べてエスペラントのような計画語が、どうして習得容易で使いやすいのかという理由も想像しやすくなるかも知れない。

目次へ戻る

1) vortoj kaj gramatiko

1-0) akcepti pendantan participon

Akceptiĝas pendanta participo (dangling participle).

Ŝajne, pendanta participo signifas jene uzitan participon, en kiu signifa subjekto de la participo ne koincidas kun signifa subjekto de frazo.

Eq.1 is derived from Eq.2 using Eq.3.
(Egalaĵo 1 estas derivita el Egalaĵo 2 uzante Egalaĵon 3.)

Problemo estas eble, ke tiu, kiu uzas Egalaĵon 3 estas homo, ne Egalaĵo 1. Ŝajne, homoj, kies patra lingvo estas la angla aŭ eŭropaj lingvoj, ŝatas aktivan frazon kiel jenajn, kies subjekto estas homo, ne Egalaĵo.

We derive Eq.1 from Eq.2 using Eq.3.
(Ni derivas Eg.1 el Eg.2 uzante Eg.3.)

One can derive Eq.1 from Eq.2 using Eq.3.
(Oni povas derivi Eg.1 el Eg.2 uzante Eg.3.)

Dume, ĉar jam sufiĉe disvastiĝas ankaŭ pasivaj frazoj, kies subjekto estas egalaĵo kun pendanta participo, eble vaste uzate de homoj, kies patra lingvo estas ne la angla (kaj ĉar tio ne speciale okazigas problemon), eble ne necesas ĉi tie emfazi "Akceptu pendantan participon.". Krome, en titoloj de stud-paperoj ktp ofte troviĝas esprimoj kiel jenaj.

####-analysis using ****-method
(####-analizo uzanta ****-metodon)

Ĉu ankaŭ tia ekzemplo estas interpretita kiel pendanta participo, tiu-sence, kiu-sence tiu, kiu uzas "****-metodon" estas home ne "####-analizo" ? Laŭ mi, estas bone interpreti, ke subjekto de "use(uzi)" estas "####-analizo". Ekzemple ĉu estas probleme esprimi "aŭton uzantan elektoron" kiel "car using electricity" en la hodiaŭa angla? Aŭ ĉu estas probleme fari subjekton de "use" ne homo (por homoj, kies patra lingvo estas la angla)? Ĉiuokaze jam vaste disvastiĝis esprimoj kiel "####-analysis using ****-method", ŝajne ne necesas ĉi tie diri "Akceptu".

目次へ戻る

1) 単語と文法

1-0) 懸垂分詞を認める

　懸垂分詞（dangling participle）を認めることにする。

　懸垂分詞というのは、分詞の意味上の主語が文の主語と一致しない例えば、次のような分詞の使い方を言うらしい。

Eq.1 is derived from Eq.2 using Eq.3.
（式-3 を使って式-2 から式-1 が導かれる）

つまり、式-3 を使っているのは式を導いている人であって、式-1 ではないということだろう。実際、英語やヨーロッパ語を母語とする人たちは、

We derive Eq.1 from Eq.2 using Eq.3.
（私たちは式-3を使って式-2から式-1を導く）
とか
One can derive Eq.1 from Eq.2 using Eq.3.
（人は式-3を使って式-2から式-1を導ける）

みたいに式ではなく人を主語とする能動態の文を好むようだ。しかし、懸垂分詞を使って式を主語とする受動態の文も、恐らく英語を母語としない人々によって広く使われ既にかなり普及してしまっているので（特にそれで問題もおきていないようだし）、ここで改めて「懸垂分詞を認めよう」なんて言うまでもないのかも知れない。
あと、研究（論文）の題目とかで、

####-analysis using ****-method
（＊＊＊＊法を用いた＃＃＃＃解析）

みたいなのがよくある。こういうのも、「＊＊＊＊法」を用いるのは人であって「＃＃＃＃解析」ではないという意味で懸垂分詞と取られたりするのだろうか？　私からすると、use（用いる）の主語が「＃＃＃＃解析」だっていいじゃないかという気がする。例えば「電気を使う車」を「car using electricity」と言うのは、現行の英語では問題があるんだろうか？　あるいは、use の主語を人以外にすることが問題だったりするんだろうか（英語を母語とする人には）？　まあ、いずれにせよ、「 ####-analysis using ****-method 」みたいな表現も既に広く普及して定着してしまっているので、これに関しても、ここで改めて「認めろ」なんて言うまでもないだろう。

目次へ戻る

1-1) eviti latin-grekajn vortojn

Ni uzu kun-metitajn vortojn el bazaj vortoj evitante latin-grekajn alt-nivelajn vortojn.

algorithm(algoritmo) -> calculate-procedure(kalkul-procedo)
anachronism(anakronismo) -> epoch-error(epok-eraro)
entomology(entomologio)-> insect-science(insekt-scienco)
otorhinolaryngologist(otorinolarningologo) ->  
ear-nose-throat-doctor(orel-naz-gorĝ-kuracisto)
mnemonics(mnemoniko) -> memory-technic(memor-tekniko)
subvention(subvencio)-> help-money(help-mono)
Estas tre malfacile akiri vort-provizon en la angla, kiu tendencas ne kun-meti bazajn vortojn, anstataŭe kiu alprenas multe da latin-grekaj alt-nivelaj vortoj. Dume, Esperanto lerte utiligas prefiksojn kaj sufiksojn. Ankaŭ la angla utiligu diversajn afiksojn. Kelkaj ekzemploj montriĝas jene. En jenaj ekzemploj artikoloj estas ne uzitaj laŭ la sekvanta propono 1-2).

enhavo

1-1) ラテン語を避ける

　ラテン・ギリシャ系の高級語彙を避け、基本語からの造語を多用する。

algorithm（アルゴリズム） -> calculate-procedure（計算-手順）
anachronism（アナクロニズム）-> epoch-error（時代-錯誤）
entomology（昆虫学）-> insect-science（虫の科学）
otorhinolaryngologist（耳鼻咽喉科医） ->  ear-nose-throat-doctor（目-鼻-喉-医者）
mnemonics（記憶術） -> memory-technic（記憶-技術）
subvention（補助金）-> help-money（助ける-金）
　英語は基本語からの造語をせずに安直にラテン系の高級語を大量に取り込んでしまっているために語彙の習得が非常に困難になっている。一方、基本語からの造語をやりやすくする上で、エスペラントにおいては、接頭辞や接尾辞が巧みに利用されている。英語においても、様々な接辞がもっと活用しやすくなるといい。以下に、いくつかの接辞の案を示す。尚、以下の文例では、次項の 1-2) で提案するように冠詞を使っていない。

Propono de Raciigita Angla

合理化英語 案

合理化英語案