注意
nur-esperanta versio
暴走しやすいシステムと暴走しにくいシステム(元の文章)
後藤文彦の頁
Retpaĝo de GOTOU Humihiko

この頁の作者:後藤文彦 クリエイティブ・コモンズ・ライセンス

暴走しやすいシステムと暴走しにくいシステム

Ĉi-paĝon skribis: GOTOU Humihiko

Facile freneziĝema sistemo kaj malfacile freneziĝema sistemo

暴走しやすいシステム(原理主義、過激派等)

  1. 「絶対に正しいこと」があると考える。
  2. 「絶対に正しいこと」を無条件で信じる。
  3. その結果、「絶対に正しいこと」を実現するため、 暴走していく可能性がある。

つまり、エラー修正機能がない。 だから、いつまでも進歩できない。

Facile freneziĝema sistemo (fundamentismo, radikala partio, ktp)

  1. Oni pensas, ke ekzistas "absolute ĝusta afero".
  2. Oni kredas "absolute ĝustan aferon" senkondiĉe.
  3. Tiu-rezulte, estas ebleco freneziĝi por realigi "absolute ĝustan aferon".

Nome, ne troviĝas funkcio modifi eraron. Do la sistemo ne povas progresi por ĉiam.

暴走しにくいシステム(民主社会、科学コミュニティ等)

  1. 「現時点で一番いい方法」を使うことにする。
  2. 「現時点で一番いい方法」を疑うことを妨げない。
  3. その結果、もっといい方法が見つかったら、 「一番いい方法」を見直す。

つまり、エラー修正機能がある。 だから、進歩することができる。

Malfacile freneziĝema sistemo (demokratia socio, scienca komunumo, ktp)

  1. Oni elektas uzi "nuntempe la plej bonan manieron".
  2. Oni ne malhelpas dubi "nuntempe la plej bonan manieron".
  3. Tiu-rezulte, se troviĝis pli bona maniero, oni modifas "la plej bonan manieron".

Nome, troviĝas funkcio modifi eraron. Do la sistemo povas progresi.


1. 「絶対に正しいこと」があると考える

「絶対に正しいこと」というのが仮にあったとしても、 「絶対に正しいこと」を 「絶対に正しいこと」だと判断しているのは、自分である。 既に経験的にわかっているように、自分は計算を間違ったり、 字を間違ったり、色々と間違いを犯す。 自分の判断は全く完璧でないし、しばしば間違う。 「絶対に正しいこと」を 「絶対に正しいこと」だと判断している自分の判断は、 本当に正しいのだろうか。 そもそも、自分が 「絶対に正しいこと」 と信じることにした 「絶対に正しいこと」は、 宗教の場合、 「神の言葉」とかのことだし、 思想集団では、絶対に間違わない指導者の言葉とかのことだ。 絶対的な存在なので絶対に間違わないことになっている神や指導者が 述べた言葉だから 「絶対に正しい」とか、だいたいそういう根拠だろう。 仮に、百歩譲って「神の言葉」自体は 「絶対に正しい」んだとしても、 その内容は、どのような入力手段によって 自分の頭に入ってきたのだろうか。 例えば、聖典に書かれている文字ということであれば、 それは、仮に、「神の言葉」を 直接 神から聞いた昔の預言者やその信者たちが書き残して伝えたものだとしても、 最初の聖典は、神が直接に生成したものだとしても、 現在、利用されている聖典は、 歴史的に何度も翻訳や編集を経て、現在は誰かの手で電子データとして コンピューターに入力され、編集されて印刷された印刷物である。 「神の言葉」が聖典の活字になるまでに、 多くの人間の作業を経ている以上、 そこには間違いや勘違い(あるいは作為的な脚色や曲解)が入り込む可能性がある。 更に公平を期すために言うなら、 聖典に書かれていることが、単に昔の人の考えたつくり話だという可能性だってある。

宗教指導者が語った言葉を 「絶対に正しいこと」と判断している場合はどうだろう。 人間が語る言葉は、 ましてや脚色されたり曲解されている可能性がある。

ついでに、 自分の頭の中に神が直接 語りかけてきたのを聞いたのだという場合も あるかもしれない。 それはよくあることだ。 確率的には、 自分の脳が作り出している幻聴である可能性の方が圧倒的に大きいだろう。

既に経験的にわかっているように、 自分の脳は全く完璧ではない。 「絶対に正しいこと」を 「絶対に正しいこと」だと判断している自分の判断は、 本当に正しいのだろうか。

1. Oni pensas, ke ekzistas "absolute ĝusta afero".

Eĉ se ekzistas "absolute ĝusta afero", tiu, kiu juĝas, ke "absolute ĝusta afero" estas absolute ĝusta, estas vi mem. Jam kiel kompreneblas laŭ viaj travivoj, oni eraras en kalkulo, eraras en litero-skribo kaj eraras en diversaj aferoj. Via juĝo estas tute ne perfekta kaj tio ofte eraras. Ĉu via juĝo, ke "absolute ĝusta afero" estas absolute ĝusta, estas vere ĝusta? Antaŭ ĉio, "absolute ĝusta afero", kiun vi decidis kredi kiel "absolute ĝustan aferon", estas ekzemple "vortoj de dio" en kazo de religio aŭ vortoj de gvidanto en kazo de samideana partio ktp. Ŝajne tiu kialo estas ekzemple, ke vortoj diritaj de dio, gvidanto ktp, kiuj absolute ne eraras ĉar ili estas absolutaj ekzistoj, estas "absolute ĝustaj". Bone, ni cedante supozu, ke "vortoj de dio" mem estas "absolute ĝustaj". Do, per kia maniero la enhavo de "absolute ĝustaj aferoj" enmetiĝis en via kapo? Ekzemple en kazo de literoj skribitaj en sankta libro, nun-uzata versio de la sankta libro estas presaĵo, kiu multefoje travivis tradukojn kaj redaktadojn en historio kaj nun tio estas enmetita en komputilon kiel elektorona donitaĵo per iu homo, plie redaktita kaj presita, eĉ se tio estis skribite restigita de malnova antaŭ-diristo aŭ la kredantoj, kiuj rekte aŭdis voĉon de dio, eĉ se la unua sankta libro estis rekte produktita de dio. Ĉar "voĉoj de dio" trapasis laborojn de multaj homoj, ĝis kiam tio fariĝis presliteroj sur sankta libro, estas ebleco, ke tien eniris malĝusteco kaj miskompreno (aŭ intencaj adaptado kaj modifo). Se diri pli juste, estas eĉ ebleco, ke enhavo skribita en sankta libro estas nur fikcio, kiun malnova homo pensis.

Do, kiel pri la kazo, ke oni juĝas vortojn diritajn de religio-gvidanto kiel "absolute ĝustajn"? Ja, vortoj, kiujn homo diras, plie povas esti adaptitaj kaj modifitaj.

Krome, eblas la kazo, ke oni aŭdis voĉon, kion dio rekte alparolis en via kapo. Tia facile okazeblas. Probablece pli superas la ebleco, ke tio estas iluzi-aŭdo, kiun via cerbo faras.

Kiel jam klariĝis laŭ travivo, via cerbo tute ne perfektas. Via juĝo estas tute ne perfekta kaj tio ofte eraras. Ĉu via juĝo, ke "absolute ĝusta afero" estas absolute ĝusta, estas vere ĝusta?

1. 「現時点で一番いい方法」を使うことにする

人間や高等な動物が、 証拠がなくても何かを信じるようになっているのは、 十分な判断能力のない動物時代には、 その方が生き残りやすかったから、そのように進化したためだろう。 例えば、青い実を食べたら、腹が痛くなったので、 「青いものを食べると腹が痛くなる」と信じて、 青いものを食べないことにするとか。 青い実を食べて腹が痛くなった原因を科学的に調べる 方法がわからない時代においては、 「青いものを食べない」というのが、 「現時点で一番いい方法」だったかもしれない。 「青い実を食べたら、腹が痛くなった」というのは、 個人的体験だったとしても、 弱い証拠ではある。 ただし、現在の科学の基準からすると、サンプルサイズが1個だけだし、 再現性がないし、科学的な断定を下せるレベルの証拠ではない。 多くの人に青い実を食べさせてみて、 (他のものを食べた場合と同じ頻度でしか)腹が痛くならなかったとすれば、 最初に食べた人が別の原因で腹が痛くなりそうなときに、 たまたま青い実を食べただけかも知れない。 あるいは、青い実自体が腹痛の原因ではなくて、 腐っている実を食べたのが原因だったのかもしれない。 様々な証拠から、どうやら そっちの仮説の方がもっともらしいとなれば、 今まで信じていた 「青いものを食べると腹が痛くなる」という仮説は放棄して、 「腐ったものを食べると腹が痛くなる」という新たな仮説を採用した方が いい。 現在の人間は、とても賢くなったので、 多くの科学的な仮説を実験的に検証し、 それを生活の役に立つ技術に応用できるようにまでなった。 現在、科学の教科書にのっているような科学の知識は、 数々の実験によって再現性の点からも十分に 実証されているほぼ確実な知識ではあるが、 それでも将来、反証される可能性は常に残されているし、 反証しようとすることはタブーではない。 もっとも、過去の再三に渡る実験によって再現性が確認されている仮説が ひっくり返るようなことは、そうそう起きないが。 つまり、そういう意味では、科学が採用している仮説は、 「現時点で最ももっともらしい仮説」だし、 その仮説を利用してものをつくったり現実的な技術に応用できているので、 ひとまずそれが「現時点で一番いい方法」だ。

一方、民主社会における 国民主権や言論の自由といった社会制度は、 科学的な手法で検証された方法ではないが、 現実の民主国家等で採用し、社会実験されながら、 (なるべく多くの人がしあわせになれる社会が いい社会だという価値観を共有する人々にとっては) 「現時点で一番いい方法」と考えられている。

1. Oni elektas uzi "nuntempe la plej bonan manieron".

Kialo, ke homoj havas econ kredi ion, eĉ se ne troviĝas pruvo, ŝajne estas ke homoj evoluis tiel pro tio, ke niaj prapatraj animaloj kun tia eco pli facile viv-restis ol ili sen tia eco, kiam ili ankoraŭ ne havis sufiĉan juĝ-kapablon. Ekzemple, eblas kazo, ke ĉar ventro doloriĝis post manĝo de blua frukto, do oni decidas kredi "Ventro doloras, se oni manĝas bluaĵojn." kaj decidas ne manĝi bluaĵojn. En la tempo, kiam oni ne sciis manieron science esplori kaŭzon, kial ventro doloriĝis, "ne manĝi bluaĵojn" eble povis esti "nuntempe la plej bona maniero". Eĉ se "ventro doloriĝis post manĝo de blua frukto" estis persona travivo, tio ja estas malforta pruvo, kvankam tio estas ne tia-nivela pruvo, per kia nivelo oni povas konkludi sciencan juĝon laŭ normo de nuna scienco, ĉar numero de ekzemploj estas nur unu kaj reapero de la fenomeno estas ne certigita. Se multaj homoj eksperimentite manĝis bluan frukton kaj se iliaj ventroj doloriĝis nur en sama ofteco, kiam oni manĝis alian manĝaĵon, do la homo, kiu unue manĝis bluan frukton, eble hazarde manĝis bluan frukton, kiam ria ventro estis doloriĝonta pro alia kaŭzo. Aŭ, eblas ke blua frukto mem estis ne kaŭzo de ventro-doloro sed vera kaŭzo estis ke ri manĝis putrintan frukton. Se tio pli certiĝis laŭ diversaj pruvoj, estas pli bone, forĵeti hipotezon "Ventro doloras, se oni manĝas bluaĵojn." kaj alpreni novan hipotezon "Ventro doloras, se oni manĝas putraĵojn." Ĉar nuntempaj homoj fariĝis sufiĉe saĝaj, ili poviĝis eksperimente pruvi multe da sciencaj hipotezoj kaj apliki tiujn al teknikoj utilaj por vivo. Kvankam nuntempaj scioj de scienco kiel skribitaj en lerno-libro de scienco estas certaj scioj ankaŭ laŭ reaperigebleco pruvitaj de multefojaj eksperimentoj, tamen ĉiam restas ebleco, ke la scioj iam estos kontraŭ-pruvitaj kaj estas ne tabuo provi kontraŭ-pruvi la sciojn. Dume, okazas vere malofte, ke la hipotezo, kies reaperigebleco jam estis certigita de multefojaj estintaj eksperimentoj, estas kontraŭ-pruvita. Tiusence, la hipotezoj, kiun scienco alprenas, estas "nuntempe la plej verŝajnaj hipotezoj" kaj ĉar oni povas uzi la hipotezojn por apliki realajn tekniojn kiel fari aĵojn, do tio estas "nuntempe la plej bona maniero".

Aliflanke dum sociaj sistemoj kiel nacia suvereneco, libereco de parolo, ktp estas ne manieroj, kiuj estis pruvitaj de sciencaj manieroj, tamen tiaj sistemoj estas socie-eksperimentate alprenitaj al aktualaj demokratiaj ŝtatoj, kie oni pensas, ke la sistemoj estas "nuntempe la plej bonaj manieroj" (por homoj, kiuj kun-havas valor-senton, ke la socio, kie laŭeble pli multaj homoj povas feliĉiĝi, estas bona socio).


2. 「絶対に正しいこと」を無条件で信じる

信じることは良いことで、疑うことは悪いことだという考え方がある。 人の信頼関係の話なら、それは全く間違いというわけではないだろう。 ただ、信頼できる人というのは、それまでのつきあいから、 あの人なら信頼できるだろうということが、 証拠や実績によって判断されている部分が大きい。 もし、信頼できるかどうかという何の証拠も実績もない赤の他人であっても、 「人を信じるのはいいことだ」と初対面から誰でも無条件で信じることにしてしまうと、 確実に詐欺の被害に合ってしまうだろう。 「無条件で信じる」というのはとても危険なことだし、 おかしいときに疑ってみることは大事なことだ。 親子や恋人同士の信頼関係においては、 たとえ騙されていても信じ続けたい、 騙され続けるデメリットよりも 愛情を与え続けられるメリットの方が大きいという 価値判断もあるかもしれない。 個人と個人の間だけに関わることなら、騙されてでも信じていたいというのは、 個人の選択の問題になるかもしれない。 では、 「こうすれば世界は平和になる」とか 「こうすれば人々は幸せになれる」みたいな主張は、 無条件で信じていいのだろうか。 世界や人々を対象とした提案を実現しようとすることは、 他人を巻き込むことだ。 しかも、「平和」とか「幸せ」というのは 価値観に依存することだから、 客観的に「正しい」方法なんてそもそもあるわけがない。 にもかかわらず、 自分たちの考える「平和」や「幸せ」をすべての人に 押し付けようとすると 確実に衝突が起きる。 「正しい」と思っていたやり方でトラブルが起きているなら、 そのやり方が本当にいいやり方か疑ってみてほしい。 おかしいときは疑ってみる。 それは、暴走を防ぐとても重要なことだ。

2. Oni kredas "absolute ĝustan aferon" senkondiĉe.

Ekzistas pens-maniero, ke kredi estas bone kaj dubi estas malbone. Se temas pri konfido-rilato inter homoj, tio estas eble ne tute malĝusta. Tamen konfidindeco de konfidinda homo estas grand-parte juĝita de pruvoj kaj rezultaloj laŭ inter-rilatoj ĝis tiam. Se oni kredas ĉiujn ajn ne-konatojn kun neniom da pruvoj nek rezultaloj unuavide pro tio "Kredi homon estas bone.", do oni estos certe trompita de trompistoj. "Kredi senkondiĉe" estas tre danĝere kaj dubi, kiam estas strange, estas grave. En konfido-rilatoj inter patro kaj filo, inter amantoj ktp, povas ekzisti valor-juĝo, ke avantaĝo povi daŭre doni amon estas pli granda ol mal-avantaĝo esti daŭre perfidita. Se temas pri rilato nur inter persono kaj persono, emo daŭre kredi malgraŭ ebleco de perfido eble povas esti problemo de persona elektado. Do, ĉu estas bone, senkondiĉe kredi insistojn, "Mondo paciĝos, se oni faros tian.", "Homoj povos feliciĝi, se oni faros tian." ktp ? Provi realigi proponon por mondo aŭ homoj envolvas aliajn personojn. Krome, ĉar kio estas "paco", "feliĉo" ktp dependas de valor-sento, do objektive "ĝusta" maniero ne povas ekzisti. Se oni malgraŭ tio devigas "pacon", "feliĉon" ktp al ĉiuj homoj, do certe okazos konflikto. Se okazas konflikto per la maniero, kiu estas "ĝusta" laŭ ĝisnuna penso, do dubu, ĉu la maniero estas vere bona maniero ĉu ne. Dubi, kiam estas strange, estas tre grave por defendi freneziĝon.

2. 「現時点で一番いい方法」を疑うことを妨げない

既に経験的にわかっているように、 人間の判断は完璧ではない。 どんなに「絶対に正しい」と考えられていたことでも、 もしかしたら間違っているかもしれない。 その可能性はなくならない。 「絶対に正しいこと」を疑ってはいけないことにしてしまうと、 もし、「絶対に正しいこと」に間違いがあっても、いつまでも修正されない。 これでは、いつか 暴走する可能性がある。 そもそも、 「絶対に正しいこと」が「絶対に正しい」という自信があるんだったら、 疑ったって、何の問題もないはずだ。 本当に正しいんだったら、 いくら疑われても反証されることはないし、 その真実性がますます高まるだけなのだから。 それに、 疑うことを許しておきさえすれば、 もし間違いがあったときに、 その間違いを見つけてもらえて、修正してもらえる可能性があるのだ。 つまり、 「より正しい」ことを追求しようとする限り、 自由に疑い批判することを許した方が有利な戦略なのだ。 現に、科学はその方法で、目覚ましい科学技術の発展に成功したし、 民主国家だって、 奴隷や小作農を前提にしていた時代の絶対王制の国家に比べれば、 より多くの国民に人間的な生活を提供するのに一定の成功をしている。 だから、民主社会を機能させるには、自由に批判ができる言論の自由が必須なのだ。

2. Oni ne malhelpas dubi "nuntempe la plej bonan manieron".

Kiel estas jam komprenite laŭ travivo, juĝo de homo estas ne perfekta. Kiom ajn "absolute ĝusta afero" laŭ ĝisnuna penso eventuale povas esti malĝusta. La ebleco ne malaperas. Se oni malpermesis dubi "absolute ĝustan aferon", tio estos neniam modifita, eĉ se "absolute ĝusta afero" inkluzivas malĝustecon. Tio faras eblecon freneziĝi iam. Antaŭ ĉio, se oni havas memfidon, ke "absolute ĝusta afero" estas "absolute ĝusta afero", do dubi tion estas tute sen-probleme, ĉar se tio estas vere ĝusta, do tio ne estos kontraŭ-pruvita, eĉ se tio estos dubita multefoje, kaj ties vereco pli certiĝos. Krome, nur se oni permesas dubi "absolute ĝustan aferon", do estas ebleco, ke iu dankinde trovas kaj modifas malĝustecon, eĉ kiam "absolute ĝusta afero" inkluzivas malĝustecon. Tiel, se oni vere ĉasas "pli ĝustan" aferon, permesi libere dubi kaj kritiki estas pli avantaĝaj strategioj. Aktuale, per la maniero scienco sukcesis okulfrape progresigi sciencan teknikon kaj ankaŭ demokratia ŝtato iu-nivele sukcesis doni al pli multaj ŝtatanoj homecan vivon, kompare kun ŝtato regata de absoluta reĝo en la tempo, kiam utiligo de sklavoj kaj farmantoj estis antaŭ-kondiĉo. Tial libereco de parolo, kiu ebligas liberan krition, estas nepra por funkciigi demokratian socion.


3. その結果、「絶対に正しいこと」を実現するため、 暴走していく可能性がある。

「どんな病気もお祈りで治せる」みたいに客観的に間違ったことを 信じるのは明らかに問題があるけど、 「人を愛することは素晴らしい」とか 「人はみな平等であるべきだ」とか、 価値観の領域のことは、 それを信じたからといって特に問題はないような気もする。 ただし、そういう価値観の領域のことを、 現実に実現しようとすると 現実の社会や人間との関わりが出てくるので、 価値観の領域には 収まらない話になる。 「絶対に正しいこと」も、現実とすり合わせるために、 様々な「解釈」がなされ、 価値観の領域には収まらない「絶対に正しいこと」のバリエーションが つくられていく。 例えば、 「「人はみな平等であるべきだ」を実現するためには、 その考えに反対している民族集団を虐殺してでも、 反対勢力を取り除かなければならない」 みたいなエスカレートしたバージョンも 「絶対に正しいこと」のリストに加えられ、信じられていく。 おかしいときは疑ってみる。 それは、暴走を防ぐとても重要なことだ。

「正しく生きられますように」問題
理想社会シミュレーション

3. Tiu-rezulte, estas ebleco freneziĝi por realigi "absolute ĝustan aferon".

Dum estas probleme kredi objektive eraran aferon kiel "ĉiuj malsanoj estas kuraceblaj per preĝado", estas ŝajne ne probleme kredi aferojn, kiuj apartenas al valor-sento, kiel "ami homon estas tre bone", "ĉiuj homoj estu egalaj" ktp. Tamen, ĉar por realigi tian aferon rilatan al valor-sento, oni devas rilati kun realaj socioj kaj realaj homoj, do tio jam ne povas aparteni nur al persona problemo pri valor-sento. Ankaŭ "absolute ĝusta afero" estas "interpretita" en diversaj sencoj por rilatigi tion kun realo kaj oni ek-faras variaĵojn de "absolute ĝusta afero", kiuj jam ne povas resti en problemo pri valor-sento. Ekzemple, oni aldonas al listo de "absolute ĝustaj aferoj" kaj ekkredas troigitan variaĵon kiel 'por realigi "ĉiuj homoj estu egalaj", oni devas forigi kontraŭa-ideanojn, eĉ se oni devas for-mortigi grupon de nacio, kiu kontraŭas la ideon'. Dubi, kiam estas strange, estas tre grave por defendi freneziĝon.

3. その結果、もっといい方法が見つかったら、 「一番いい方法」を見直す

もっといい方法が見つかったら、 「一番いい方法」を見直す。 これは、現時点で「正しい」と思われていた仮説の間違いを 修正するということに留まらず、 「現時点で一番いい方法」を「もっといい方法」に改善する機能がある。 この機能を持っているかどうかが、 歴史的体系を飛躍的に進歩させられるかどうかの鍵となる。 占星術や漢方は何千年もの歴史があるが、 その間に近代科学(の枠内での天文学や医学)へとは発展しなかった。 9世紀頃からのイスラム黄金期には、科学や医学が発展していたが、 12世紀の聖職者アル・ガザーリーは、 原因を結果と関連づける可能性に異議を唱え、人はこれから先に何がおこるかを知ることも予測することもできないと教えた パルヴェーズ・フッドボーイ氏による文章)。 日本の和算は、 せっかく積分まで発見していたのに、 秘伝主義でなければ、もっと発展したのではないだろうか。 一方、 宗教の影響力が強くて 地動説や進化論を受け入れるのに苦労するような ヨーロッパで 近代科学が発展した。 それは、 たまたま「エラー修正機能」が組み込まれただけなのかもしれないし、 民主主義の発達と関係があるのかもしれない。 ともかく、 ものごとが発展するには、 「公開」し、「批判を歓迎」し、「もっといい方法が見つかったら改善」する、 という仕組みが必要なのだ。

Tiu-rezulte, se troviĝis pli bona maniero, oni modifas "la plej bonan manieron".

Se troviĝis pli bona maniero, oni modifas "la plej bonan manieron". Tio ne nur modifas eraron de hipotezo, kiun oni nuntempe rigardas kiel "ĝustan" kaj ankaŭ havas funkcion plibonigi "nuntempe la plej bonan manieron" en "pli bonan manieron". Ĉu havi tiun funkcion ĉu ne havi fariĝas ŝlosilo, kiu povas ĉu okulfrape progresigi kun-historian sistemon, ĉu ne. Kvankam astrologio kaj ĉina medicino havas kelk-mil-jaran historion, ili ne progresis al modera astronomio nek moderna medicino, kiuj apartenas al kadro de moderna scienco, dum la kelk-mil jaroj. En la ora epoko de islamo ekde ĉirkaŭ la 9a jarcento, progresadis scienco kaj medicino, sed religio-gvidanto Al-Ghazali kontraŭis eblecon rilatigi kaŭzon kaj rezulton instruante, ke oni ne povas antaŭvidi kio okazos ( Articles by Pervez Hoodbhoy ). Japana matematiko, kiu eltrovis eĉ integradon, eble povus pli progresi, nur se ĝi ne alprenus sekretismon. Aliflanke, moderna scienco progresis en Eŭropo, kie oni tiom profunde influiĝis per religio, kiom oni havis malfacilecon por kompreni sun-centrismon kaj evoluismon. Tio eble povas esti pro tio, ke nur hazarde eniĝis "funkcio modifi eraron" aŭ eble povas rilati kun progreso de demokratio. Antaŭ ĉio, por iu ajn afero por progresi, necesas sistemo "publikigi" la aferon, "bonvenigi kritiojn" kaj "plibonigi la aferon, se troviĝis pli bona maniero".


エラー修正機能があるかどうかという観点から、 暴走しやすいシステムと暴走しにくいシステムの違いと私が考えていることを なるべくわかりやすく単純化して示してみようと思ったのだが、 まだ、十分にわかりやすくはないかもしれない。 科学や民主主義においてエラー修正機能が非常にうまく機能しているということは、 セーガンの 「悪霊にさいなまれる世界」で、 とてもわかりやすい例を多用しながら、 説明されている。 私が エラー修正機能が重要だと思うようになったのは、 このセーガンの著作を読んだことがきっかけだ。 一方、 ドーキンスの 「神は妄想である」では、 「宗教上の信念というものをフリーパスで尊重するという原則」 が ある以上は、穏健な宗教でも、 いつか過激主義に転じる危険性をかかえているとして、 宗教自体を相手に、正面から容赦なく徹底的に戦おうとしている。 その意味で、宗教の信者や宗教的思考に親近感を抱く人にとっては、 セーガンの本の方が、 (腹を立てずに)読まれやすいかもしれない。 エラー修正機能の重要性を、 宗教の信者にもわかりやすく、あまり長くない文章で、 宗教の文化的な側面には敬意を表しながら、 相手が怒らないように説明するのは、なかなか難しい。 まずは、 この文章 を公開して、 他の人からの意見(批判)も参考にしながら、より良い表現を模索していきたい。
ちなみに、「無条件に信じる」という態度の問題性を童話的なお話で、 なるべくわかりやすく表現できないかという試みの例としては、 第4回星新一賞落選作品第5回星新一賞落選作品辺りも 参照していただきたい。

Mi provis laŭeble simple montri malsamecon inter facile freneziĝema sistemo kaj malfacile freneziĝema sistemo en mia kompreno, laŭ vid-punkto ĉu troviĝas funkcio modifi eraron ĉu ne. Sed mia prova klarigo estas eble ankoraŭ ne sufiĉe komprenebla. Tion, ke funkcio modifi eraron tre bone funkcias en scienco kaj demokratio, klarigas la verko de Carl SAGAN "La demono-obsedita mondo -Scienco kiel kandelo en mallumo" uzante multe da tre kompreneblaj ekzemploj. Ke mi legis la verkon de SAGAN, ek-pensigis al mi, ke gravas funkcio modifi eraron. Dume, la verko de Richard Dawkins "La Dio Iluzio" provis batali rekte kaj ĝisfunde kontraŭ religio insistante, ke eĉ moderaj religioj havas danĝerecon iam ŝanĝiĝi en radikalismon, nur se ili havas "principon senkondiĉe respekti religiajn kredojn". Tiusence, por homoj, kiuj simpatias al kredantoj de religio kaj al religia pens-maniero, eble la verko de SAGAN estas pli facile(senkolere) legebla. Estas sufiĉe malfacile klarigi gravecon de funkcio modifi eraron laŭeble facile-kompreneble ankaŭ al kredantoj de religio per ne tre longa teksto montrante respekton al kulturaj flankoj de religio. Antaŭ ĉio, publikigante ĉi tiun tekston, mi volas provi poiome plibonigi esprimon aŭdante opiniojn(kritikojn) de aliaj homoj.
Tiu-rilate, ekzemplo de provo esprimi problemon de sintenado "kredi senkondiĉe" per rakonto kiel fabelo estas Plenumita! eterna ĝuado .



追記(22/4/23): ロシアによるウクライナの侵略で見られる 国家の典型的な社会システム上の問題の一つを、私の捉え方で整理してみた。

元首や政府が犯罪を犯し放題の国家と犯罪を犯しにくい国家

Aldono(22-04-23): Mi prove ordigis unu el tipaj problemoj de socia sistemo de ŝtato, kiu observiĝas en la invado de Rusio al Ukrainio, laŭ mia kompreno.

Ŝtato, en kiu estro kaj registaro povas facile krimi, kaj ŝtato, en kiu estro kaj registaro ne povas facile krimi

元首や政府が犯罪を犯し放題の国家(独裁主義国家、専制主義国家等)

  1. 元首や政府を批判できる言論の自由が憲法で保証されていない。
  2. 元首や政府は、国民が元首や政府を批判することを 犯罪として取り締まることができる。
  3. つまり、元首や政府自体は、犯罪を犯しても、 それを指摘する国民を犯罪者として取り締まることができる。
  4. よって、元首や政府は、嘘をついたり、人を殺したりといった 犯罪をやり放題である。
  5. その結果、元首は 「隣国にいる自国系住民がネオナチによって大量虐殺されている」 といった嘘を国民に信じさせることもできてしまい、 その嘘を信じた兵士に、 (または嘘だとわかってはいても命令に逆らって犯罪者とされることを恐れる兵士に) 隣国の住民を大量虐殺させることもできてしまう。

Ŝtato, en kiu estro kaj registaro povas facile krimi (diktatora ŝtato, despotisma ŝtato ktp)

  1. Konstitucio ne garantias liberecon de parolo, kiu permesas kritiki estron kaj registaron.
  2. Estro kaj registaro povas malpermesi kritikojn de ŝtatanoj kontraŭ estro kaj registaro kiel krimojn.
  3. Do, eĉ se estro kaj registaro krimi, ili povas subpremi ŝtatanojn, kiuj malkovras la krimon, kiel krimulojn.
  4. Tial, estro kaj registaro povas facile krimi kiel mensogi, mortigi homojn ktp.
  5. Tiu-rezulte, estro povas kredigi al ŝtatanoj "Loĝantoj devenanta de nia ŝtato en la najbara ŝtato estis multe mortigitaj de Nov-nazi-istoj." kaj povas igi al soldatoj, kiuj kredas la mensogon (aŭ kiuj komprenas, ke tio estas mensogo, sed kiuj timas esti krimulo pro malobeado de ordono) multe mortigi loĝantojn en la najbara ŝtato.

元首や政府が犯罪を犯しにくい国家(民主主義国家等)

  1. 元首や政府を批判できる言論の自由が憲法で保証されている
  2. 元首や政府は、国民が元首や政府を批判することを 取り締まることができない(それをすれば、憲法違反となる)
  3. もし、元首や政府が犯罪を犯せば、 国民はそれを告発して、犯罪として立件することができる
  4. よって、元首や政府は、簡単にバレるような嘘はつけないし、 簡単に証拠が見つかってしまう犯罪は なかなか犯せない。
  5. もし元首が 「隣国にいる自国系住民がネオナチによって大量虐殺されている」 みたいに簡単に反証される嘘をついたら偽証罪に問われる。 仮に元首が兵士に隣国の住民を大量虐殺する命令を下したとしても、 それ自体が国内法で犯罪になるかもしれないし、 兵士たちは自分たちが国内法や国際法で犯罪者になる可能性があるので、 命令に逆らうかもしれない。

Ŝtato, en kiu estro kaj registaro ne povas facile krimi (demokratia ŝtato ktp)

  1. Konstitucio garantias liberecon de parolo, kiu permesas kritiki estron kaj registaron.
  2. Estro kaj registaro ne povas malpermesi kritikojn de ŝtatanoj kontraŭ estro kaj registaro (ĉar tio estas malobeo kontraŭ konstitucio).
  3. Se estro kaj registaro krimi, ŝtatanoj povas akuzi ilin kaj klarigi la krimon per juĝo.
  4. Tial, estro kaj registaro ne povas facile diri mensogon facile-malkovreblan nek fari krimon, kies pruvoj estas facile troveblaj.
  5. Se estro diras facile-malkovreblan mensogon kiel "Loĝantoj devenanta de nia ŝtato en la najbara ŝtato estis multe mortigitaj de Nov-nazi-istoj.", la estro estas akuzita pro krimo de mensogado. Eĉ se la estro ordonas al soldatoj multe mortigi loĝantojn en la najbara ŝtato, tio mem eble povas esti krimo laŭ interna leĝo, kaj la soldatoj eble povas malobei la ordonon, ĉar ili eble povas fariĝi krimuloj laŭ interna leĝo aŭ internacia leĝo.